Αυτοβελτίωση
Χαρά Γιαννούλα,
τελειόφοιτη Bsc, Ψυχολογίας.
Η αυτοβελτίωση είναι η μελέτη και η πρακτική της βελτίωσης της ζωής κάποιου, ιδιαίτερα στους τομείς της εκπαίδευσης, της καριέρας, των κοινωνικών σχέσεων, της υγείας, της ευτυχίας, της παραγωγικότητας, της πνευματικότητας και άλλων προσωπικών στόχων.Για αιώνες, τόσο οι φιλόσοφοι όσο και οι ερευνητές ενδιαφέρθηκαν για το πώς να αυξήσουν την ευημερία τόσο του ατόμου όσο και της κοινωνίας. Η ιδέα ότι η αλλαγή και η ανάπτυξη είναι μέρος της φύσης και ότι όλοι οι άνθρωποι επιθυμούν να βελτιώσουν τον εαυτό τους, τις δεξιότητες και τις σχέσεις τους εισήχθησαν από τον Αριστοτέλη στην αρχαιότητα (Tatarkiewicz, 1983).
Σήμερα, δεν είναι μόνο ο ρόλος των ατομικών δυνατοτήτων και ικανοτήτων στη διαδικασία της επιδίωξης της ευτυχίας , που υποστηρίζεται στη θετική ψυχολογία, αλλά και οι θεωρίες που βασίζονται στην ανθρωπιστική ψυχολογία υποθέτουν ότι η ευημερία είναι αποτέλεσμα της αυτοβελτίωσης και της προσωπικής ανάπτυξης. Επιπλέον, οι παρατηρήσεις των κοινωνιολόγων δείχνουν ότι, καθώς το περιβάλλον μας υπόκειται σε συνεχή αλλαγή και η πραγματικότητα (ή ακόμα και ο πολιτισμός) μπορεί να χαρακτηριστεί ως ασταθής και προσωρινή (Bauman, 2006; Giddens, 2006), ο νέος τρόπος ζωής απαιτεί υψηλά επίπεδα προσαρμοστικότητας και αλλαγής. Ως εκ τούτου, μπορεί να θεωρηθεί ότι η αυτο-βελτίωση συμβάλλει στην ευημερία με ουσιαστικό τρόπο. Για να υπάρξει αυτο-βελτίωση πρέπει αρχικά να κατανοήσει το άτομο τον ίδιο του τον εαυτό. Με στόχο την αντίληψη της αυτοαποδοχής, της αυτοεκτίμησης, της αυτοπεποίθησης, και της ενσυναίσθησης.
Αυτοαποδοχή
H αυτοαποδοχή ορίζεται, ως η κατάσταση κατά την οποία το άτομο έχει αποδεχτεί τον εαυτό του. Η αποδοχή περιλαμβάνει την αντικειμενική πεποίθηση του ατόμου στις ικανότητές του, χωρίς μειώσεις ή υπερβολές και την ευχαρίστηση του ατόμου με αυτά τα όρια ( Παπαδόπουλος, 2005).Οι πρακτικές αυτοσυγκέντρωσης έχουν πλέον κεντρικό ρόλο στους αναπτυσσόμενους τομείς της ενσυναίσθησης και του διαλογισμού. Οι θεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως η θεραπεία με επίκεντρο τη συμπόνια (Gilbert, 2014) και η εκπαίδευση για αυτοσυγκέντρωση (Neff and Germer, 2013), έχουν αναπτυχθεί με στόχο τη μείωση της αυτοκριτικής και κατεπέκταση την κριτική προς τους άλλους.
Αυτοεκτίμηση
Αυτοεκτίμηση ορίζεται κάθε ενέργεια εκτίμησης ή αξιολόγησης του ατόμου σχετικά με τον εαυτό του, δηλαδή την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά του. Για το θέμα της αυτοεκτίμησης έχουν γίνει τις τελευταίες δεκαετίες αρκετές εμπειρικές έρευνες(Scheff and Fearon, 2003). Πρόκειται δηλαδή για μια γνωστική και συναισθηματική ταυτόχρονα διαδικασία η οποία εξαρτάται στη λειτουργικότητά της από διάφορους παράγοντες και επηρεάζει πολλαπλά πολλές πτυχές της προσωπικότητας( Schachinger, 2002).
Αυτοπεποίθηση
Πρόκειται για την ικανότητα ενός ατόμου να αντιμετωπίζει καταστάσεις απλών συγκρούσεων με επιτυχία και χωρίς άγχος.Ονομάζεται και “κοινωνική αρμοδιότητα” και θεωρείται αντίθετη έννοια του “κοινωνικού άγχους”. Παλαιότερα απευθυνόταν σε κάθε μη αγχωτική συμπεριφορά(Wolpe, 1958).
Η άσκηση της αυτοπεποίθησης είναι τεχνική θεραπευτική της συμπεριφοράς και σκοπεύει στη μείωση των αγχωτικών καταστάσεων , τη δόμηση της ευελιξίας και της ετοιμότητας , την άσκηση της ικανότητας “σωστής” , για το άτομο,επιλογής , καθώς και την αποδοχή προσωπικών αναγκών.Οι θεραπευτικές μέθοδοι είναι συνήθως ιεραρχικά διαβαθμισμένες ασκήσεις ανάληψης ρόλων σε φανταστικές , αλλά και σε πραγματικές καταστάσεις( Zimmer, 1985).
Ενσυνειδητότητα
Η ενσυνειδητότητα είναι μια κατάσταση ενεργητικής, ανοικτής προσοχής στο παρόν. Αυτή η κατάσταση περιλαμβάνει την παρατήρηση των σκέψεων και των συναισθημάτων κάποιου χωρίς να κρίνει αν είναι καλές ή κακές.
Μεταξύ των πλεονεκτημάτων της είναι ο αυτοέλεγχος (Masicampo and Baumeister, 2007), η αντικειμενικότητα (Fulton, 2005), η ευελιξία (Adele and Feldman, 2004), η αποδοχή (Morgan and Morgan, 2005), η βελτίωση της συγκέντρωσης , η συναισθηματική νοημοσύνη (Walsh and Shapiro, 2006) η ικανότητα να συμπεριφέρεται το άτομο στους άλλους και στον εαυτό του με ευγένεια, και η συμπόνια (Fulton, 2005; Wallace, 2001) .Υπάρχουν αρκετοί κλάδοι και πρακτικές που μπορούν να συμβάλουν στην ενσυνειδητότητα, μεταξύ άλλων βρίσκονται η γίογκα και ο διαλογισμός(Siegel, 2007).
Ιδέες για αυτοβελτίωση.
Ξεκίνα τη σωματική άσκηση ( νους υγιής εν σώματι υγιεί).
Βάλε μικρούς, καθημερινούς στόχους.
Μην ξοδεύεις ενέργεια σε πράγματα ή συνθήκες που δεν έχουν στόχο την προσωπική εξέλιξη.
Κρίνε λιγότερο τον εαυτό σου και τους άλλους.
Παρατήρησε τις συμπεριφορές σου.
Να είσαι ανοιχτός στις αλλαγές.
Βάλε στο πρόγραμμά σου μια επίσκεψη σε φυσικό τοπίο.
Γράψε τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου.
Κάθε αποτυχία είναι ευκαιρία για εξέλιξη.
Το “τώρα”
Η ψυχολογία Gestalt, ακαδημαϊκά γνωστή και ως μορφολογική ψυχολογία,είναι ένας τρόπος αντιμετώπισης των ανήσυχων καταστάσεων προς το άτομο. Η θεραπεία στηρίζεται στην ιδέα πως είναι καλύτερα να ζήσουμε αυτό που αισθανόμαστε "εδώ και τώρα" και όχι να συνεχίσουμε να σκεπτόμαστε το παρελθόν ή να ανησυχούμε για το μέλλον.
Ο στόχος είναι να βοηθηθεί το άτομο να συνειδητοποιήσει τις σκέψεις του, τις συμπεριφορές του, τις εμπειρίες του και τα συναισθήματά του και να αναλάβει την ευθύνη γι αυτά. Με άλλα λόγια, να επικεντρωθεί το άτομο στις διαδικασίες που συμβαίνουν μέσα του με αφορμή τα εξωτερικά ερεθίσματα, αποφεύγοντας τα νοητικά παιγνίδια που διεγείρονται αυτόματα και λειτουργούν ασυνείδητα (Jacobs and Hycner, 2009). Πειράματα με βάση την Gestalt προσέγγιση, έδωσαν τη βάση αρχών αντιληπτικής οργάνωσης, οι οποίες στη συνέχεια εφαρμόστηκαν στη μελέτη της μάθησης, της διορατικότητας, της μνήμης, της κοινωνικής ψυχολογίας και της τέχνης(APA, 2020).
Η σημασία της αυτοβελτίωσης.
Η κατανόηση των συναισθημάτων, των προθέσεων και των πεποιθήσεων των άλλων είναι μια κρίσιμη κοινωνική ικανότητα τόσο για την προσωπική μας ζωή όσο και για την αντιμετώπιση των προκλήσεων του κόσμου.
Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι η ικανότητα εκπροσώπησης και υπολογισμού των νοητικών καταστάσεων των άλλων (Θεωρία του Νου) μπορεί να ενισχυθεί με την ψυχική κατάρτιση σε υγιείς ενήλικες. Η μελέτη που έγινε το 2017 ,διερεύνησε το ρόλο της κατανόησης του εαυτού και κατ'επέκταση την καλύτερη κατανόηση των άλλων. Σε μια διαχρονική μελέτη μεγάλης κλίμακας, δύο δείγματα ανεξάρτητων συμμετεχόντων (N = 80 και N = 81) έλαβαν τριμηνιαία στοχαστική προπόνηση. Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν ότι εκείνοι με την μεγαλύτερη κατανόηση εαυτού , είχαν και καλύτερη αντίληψη των συναισθημάτων των γύρω τους.Αυτό το εύρημα δείχνει μια στενή σχέση μεταξύ της καλύτερης κατανόησης και βελτίωσης της κοινωνικής νοημοσύνης(Bocler et al., 2017).
Σημαντικό επίσης, είναι ότι η αυτοβελτίωση καλλιεργεί την αγάπη προς τον εαυτό. Όταν βλέπετε τον εαυτό σας να εξελίσσεται κάθε μέρα , χτίζετε την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή σας.
Προτεινόμενα Βιβλία
Η Δύναμη του Τώρα-Eckhart Tolle
Ο δρόμος ο λιγότερο ταξιδεμενος-Scott Peck
Εγώ χωρίς Εγώ- Jiddu Krishnamurti
12 Rules for Life- Jordan B. Peterson
Βιβλιογραφία
Adele, M. H., & Feldman, G. (2004). Clarifying the construct of mindfulness in the context of emotion regulation and the process of change in therapy.Clinical Psychology: Science and Practice
American Psychological Association, (2020). Washington, DC.
Bauman, Z. (2006). Płynna nowoczesność. Liquid modernity. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Bocler, A., Trautwein, M., Hermann, L. & Holmes, T. (2017). Know Thy Selves: Learning to Understand Oneself Increases the Ability to Understand Others.
Fulton, P. (2005). Mindfulness as clinical training. In Mindfulness and psychotherapy, edited By C. Germer, R. Siegal, & P. Fulton. New Yorik: Guilford Press.
Giddens, A. (2006). Nowoczesność i tożsamość. “Ja” i społeczeństwo w epoce później nowoczesności. Modernity and Self-identity. Self and society in the late modern age. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gilbert, P. (2014). The origins and nature of compassion focused therapy. British Journal of Clinical Psychology.
Jacobs L. & Hycner R. (2009). Relational Approaches in Gestalt Therapy. New York: Routledge, Taylor & Francis Group.
Masicampo, E. J., & Baumeister, R. F. (2007). Relating mindfulness and self-regulatory processes. Psychological Inquiry .
Morgan, W. D., & Morgan, S. T. (2005). Cultivating Attention and Empathy. In C. K. Germer, R. D. Siegel, & P. R. Fulton (Eds.), Mindfulness and psychotherapy. Guilford Press.
Neff, K. D., & Germer, C. K. (2013). A pilot study and randomized controlled trial of the mindful self-compassion program. Journal of Clinical Psychology.
Schachinger, H. (2002). Das Selbst, die Selbsterkenntnis und das Gefuhl fur den eigenen Wert. Bern: Huber.
Scheff T., J. & Fearon, D., Jr. (2003).Cognition and Emotion? The Dead End in Self-Esteem Research.
Siegel, D., J. (2007).Mindfulness training and neural integration: differentiation of distinct streams of awareness and the cultivation of well-being.
Tatarkiewicz, W. (1983). Historia filozofii. [History of Phiposophy].Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Wallace, B. A. (2001a). Buddhism with an attitude: The Tibetan seven-point mind-training. Ithaca, NY: Snow Lion.
Walsh, R., & Shapiro, S. L. (2006). The meeting of meditative disciplines and western psychology: A mutually enriching dialogue.American Psychologist.
Wolpe, J. (1958). Psychotherapy by reciprocal inhibition. Stanford: Stanford University Press.
Zimmer, D. (1985). Sexualitat und Partnerschaft: Grundlagen und Praxis psychologischer Behandlung. Munchen: Urban & Schwarzerberg.
Παπαδόπουλος, Ν., Γ. (2005). Λεξικό της Ψυχολογίας. Εγκυκλοπαιδικό με τετράγλωσση ορολογία.