Ο αντίκτυπος του covid-19 σε άτομα με προϋπάρχουσα ευπάθεια στην Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (OCD)

Εν μέσω της πρωτοφανούς κατάστασης που βιώνει όλος ο πλανήτης, o COVID-19 ενδεχομένως να έχει επηρεάσει δραστικά ένα μεγάλο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού σε κάθε πτυχή της ζωής τους, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης των προβλημάτων ψυχικής υγείας στο γενικό πληθυσμό (Haider, et al., 2020).Τους τελευταίους μήνες, υπήρξε μια αυξανόμενη ποσότητα έρευνας σχετικά με τα αυξανόμενα επίπεδα ψυχολογικής και ψυχικής δυσφορίας που έχει προκαλέσει ο COVID-19 σε υγιή πληθυσμό, καθώς και την επιδείνωση συμπτωμάτων της “ευπαθής ομάδας¨, στην οποία περιλαμβάνονται άνθρωποι που ούτως ή άλλως βιώνουν άγχος, στρες ή άλλες αγχώδεις διαταραχές, όπως η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) (Takieddine, et al., 2020). Η έκταση, όμως, στην οποία η νόσος COVID-19 επιβαρύνει την ψυχική υγεία έχει αναφερθεί από αρκετές μελέτες και είναι αρκετά σημαντική. Επιπροσθέτως, παρατηρήθηκε ότι αυτό μπορεί να έχει ιδιαίτερη σημασία λόγω της εμπλοκής του COVID-19 το οποιο θεωρείτε ένα αρκετά αγχωτικό γεγονός (Takieddine, et al., 2020). Για τον λόγο αυτό, αναφερεται οτι ο COVID-19 έχει προδιαθέσει την αύξηση ποικίλων ψυχολογικών διαταραχών όπως: το άγχος, η κατάθλιψη, οι διαταραχές του ύπνου, ο φόβος συνάντησης με άλλους, ο φόβος θανάτου (Thanatophobia), διαταραχών που σχετίζονται με τραύμα ή ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (Abba-Aji, et al., 2020).

ΙΔΕΟΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ

Σε πρώτο επίπεδο λίγα είναι γνωστά για την πιθανή πρόκληση ψυχοπαθολογικών συμπτωμάτων σε άτομα με προϋπάρχουσα ευπάθεια στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Ωστόσο, διαφορετικές μελέτες δείχνουν ότι η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή επηρεάζει έως και 3,1% του γενικού πληθυσμού και σχετίζεται με σημαντική αναπηρία και μειωμένη ποιότητα ζωής (Abba-Aji, et al., 2020). Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD), είναι μια ψυχική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ιδεοληψίες, δηλαδή απο την παρουσία εμμονών οι οποίες οδηγούν σε καταναγκασμούς, δηλαδή επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ή και τα δύο. Οι ιδεοληψίες ή οι καταναγκασμοί προκαλούν έντονο στρες, είναι χρονοβόρες και παρεμβαίνουν στην φυσιολογική λειτουργικότητα του ατόμου η οποία προκαλεί κλινικά σημαντική δυσφορία σε κοινωνικούς, επαγγελματικούς ή άλλους σημαντικούς τομείς λειτουργίας (Katerberg, etal., 2010). Στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή οι ποιο κοινές ιδεοληψίες περιλαμβάνουν:

•       επίμονες σκέψεις, ιδέες, εικόνες (εμμονές ή ψυχαναγκασμούς) που είναι ενοχλητικές, ανεπιθύμητεςι προκαλούν έντονη αγωνία ή άγχος στους πάσχοντες.

Οι οποίες οδηγούν σε καταναγκασμούς (ή τελετές) που περιλαμβάνουν:

•       επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές (π.χ. πλύσιμο, καθάρισμα και τον έλεγχο) ή

•       Εκτέλεση ψυχαναγκαστικών πράξεων (π.χ. προσευχή, καταμέτρηση, επανάληψη των λέξεων σιωπηλά) με τις οποίες το άτομο προσπαθεί να μειώσει τα επίπεδα του άγχους του και να κατευνάσει τα δυσφορικά του συναισθήματα (Katerberg, et al., 2010).

 Αξίζει να αναφερθεί ότι η διαταραχή συχνά επικεντρώνεται γύρω από συγκεκριμένα θέματα, όπως ο φόβος του ατόμου να μολυνθεί από μικρόβια. Η εμφάνιση της πανδημίας COVID-19 παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διοτι σχετίζεται με άτομα τα οποια εκτίθονται σε ιδιαίτερο κίνδυνο να βιώσουν ψυχοπαθολογικά συμπτώματα λόγω αυτού του αγχωτικού γεγονότος ζωής (Davide, et al., 2020).

Ο ΦΟΒΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΚΑΛΕΣΟΥΝ ΕΠΙΔΕΙΝΩΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ.

Ο γενικός φόβος της μόλυνσης και η σημασία που δίνεται στην προσωπική υγιεινή, μπορεί να αυξήσει τον αριθμό των ατόμων που επηρεάζονται από το OCD και τον φόβο της μόλυνσης από COVID-19 (Davide, et al., 2020). Καθώς ενισχύεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), την κυβέρνηση, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και κυρίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οπού τονίζουν τη συχνή πλύση των χεριών όπως επίσης και τον κίνδυνο μόλυνσης μετά από επαφή με αντικείμενα και συναντήσεις ανθρώπων ως μέρος των προληπτικών μέτρων για την αποφυγή της εξάπλωσης του COVID-19 (Davide, et al., 2020). Κατά τη διάρκεια κρίσιμων περιόδων, όπως η παρούσα, ο φόβος και το άγχος εντείνουν τα συμπτώματα της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, με ιδεοληψίες μόλυνσης και καθαριότητας που είναι από τις πιο κοινές εμμονές όπου μπορούν να αυξήσουν σημαντικά τη συχνότητα και την ένταση των ιδεοληπτικών σκέψεων (Rajkumar, et al., 2020). Επιπρόσθετα, η υπερβολική ανησυχία θεωρείται αποδεκτός αιτιολογικός παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη συμπτωμάτων ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής. Με βάση την τρέχουσα έρευνα αναφέρθηκε ότι ο επιπολασμός των συμπτωμάτων OCD αυξήθηκε κατά την πρώιμη φάση της πανδημίας COVID-19 στον Καναδά, σε ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από τα ποσοστά προ-πανδημίας που αναφέρθηκαν για τον γενικό πληθυσμό (Abba-Aji, et al., 2020). Στην πραγματικότητα, μεταξύ της μεγάλης ποικιλίας τύπων εμμονών και καταναγκασμών, ο φόβος της μόλυνσης και η υπερβολική πλύση είναι οι πιο συχνές ιδεοληψίες που επηρεάζουν περίπου το 50% των ασθενών (Davide, et al., 2020). Παράλληλα, κρίνεται σκόπιμο να σημειωθεί ότι τα άτομα με OCD ενδέχεται να αντιμετωπίσουν αντικρουόμενες απαιτήσεις, όπως για παράδειγμα όταν ένα άτομο ακολουθεί την θεραπεία έκθεσης για τις φοβίες του, ενώ παράλληλα απαιτείται από το ίδιο άτομο να ακολουθήσει τα επιπλέον μέτρα προστασίας από την κυβέρνηση και τη δημόσια υγεία τα οποία μπορεί να τον περιορίζει σημαντικά (Pozza, et al., 2020). Η αλληλεπίδραση αυτή μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολη και σχετική με την έναρξη ή την επιδείνωση των συμπτωμάτων τους (Pozza, et al., 2020). Επιπροσθέτως, οι συχνές συνήθειες καθαρισμού ξεκινούν ως μια φυσιολογική προστατευτική συμπεριφορά που μπορεί να οδηγήσει σε εμμονή και καταναγκαστικές ενέργειες που σχετίζονται με τη μόλυνση (π.χ., κάποιος μπορεί να πλένει ψυχαναγκαστικά, αναρίθμητες φορές τα χέρια του μέχρι να γίνουν επώδυνα και σκασμένα) κυρίως σε ευάλωτα άτομα που έχουν άλλους τύπους εμμονών και καταναγκασμών (Pozza, et al., 2020). Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναγνωρίσει ότι η κρίση της πανδημίας προκαλεί άγχος και αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχική ευεξία, με συμπεριφορές που έχουν παρατηρηθεί ως απόκριση στην πανδημία COVID-19 να μοιάζουν με τις καταναγκαστικές ενέργειες των ασθενών με OCD (Pozza, et al. , 2020). Με αποτέλεσμα αυτό το γεγονός να μπορεί επίσης να συμβάλλει στη μείωση του στίγματος που σχετίζεται με τη διαταραχή και να εξηγήσει τη φύση ορισμένων συμπτωμάτων OCD ως συμπεριφορές που μπορεί να είναι προσαρμοστικές σε περιόδους ιστορίας όπως αυτής της πανδημίας που διανύουμε (Fontenelle, et al., 2020).

Η ΙΔΕΟΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΚΑΙ Η ΑΝΤΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΣΗΜΕΡΑ

    Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, είναι ύψιστης σημασίας να υπάρχει μια ολοκληρωμένη γνώση σχετικά με την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD), ευπάθεια και την βαρύτητα της νόσου. Διότι η διαταραχή αυτή μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα στην καθημερινότητα του ατόμου (π.χ. στην εργασία, στις κοινωνικές επαφές αλλά και προσωπικές). Για αυτό το λόγο, οφείλουμε όλοι να είμαστε αρκετά ευαισθητοποιημένοι και να μην διστάζουμε να απευθυνθούμε σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Πράγμα το οποίο είναι απαραίτητο προκειμένου να υπάρχει μια έγκαιρη υποστήριξη και καθοδήγηση μέσω μιας αποτελεσματικής θεραπείας (Lee et. κ.λπ., 2020). Επιπρόσθετα, μελέτες έχουν δείξει ότι το 75% των ανθρώπων με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή έχει βοηθηθεί από την ψυχοθεραπεία. Οι περισσότερες από τις παρεμβάσεις που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του OCD χρησιμοποιούν ψυχοθεραπευτικές τεχνικές της Γνωσιακής Συμπεριφορικής Θεραπείας (CBT) όπου συμπεριλαμβάνουν το μέρος της ψυχοεκπαίδευσης, όπως επίσης και ψυχοθεραπευτικές τεχνικές της έκθεσης και της απάντησης (ERP). Επιπλέον, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι στην εποχή του COVID-19 που διανύουμε, υπάρχουν εναλλακτικά διαθέσιμα εργαλεία όπως η χρήση της διαδικτυακής ψυχοθεραπείας η οποία δεν διαφέρει από την κανονική θεραπεία και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως άμεσο και καινοτόμο τρόπο ψυχολογικής υποστήριξης (Lee et al., 2020).